Służebność gruntowa jest jednym z ograniczonych praw rzeczowych. Polega na obciążeniu nieruchomość w celu zwiększenia użyteczności innej nieruchomości. Jej szczególnym przypadkiem jest służebność drogi koniecznej.
Na czym polega służebność gruntowa?
Artykułem Na czym polegają ograniczone prawa rzeczowe? rozpoczęliśmy cykl wpisów przybliżających treść ograniczonych praw rzeczowych. W tej publikacji skupimy się na służebności gruntowej. Została ona uregulowana w art. 258 – 295 kodeksu cywilnego. Polega na obciążeniu jednej nieruchomości (tzw. nieruchomości obciążonej) na rzecz każdoczesnego właściciela drugiej nieruchomości (tzw. nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega na określonych uprawnieniach, ograniczeniach lub zakazach.
- Uprawnienia: właściciel nieruchomości władnącej może korzystać z nieruchomości obciążonej w oznaczonym zakresie; może przysługiwać mu np.: prawo przejazdu, prawo przechodu, prawo parkowania, prawo korzystania ze studni.
- Ograniczenia: właściciel nieruchomości obciążonej jest ograniczony w zakresie dokonywania określonych działań w stosunku do swojej nieruchomości; przykładem tego typu ograniczeń może być: zakaz sadzenia drzew, zakaz wznoszenia ogrodzeń ponad pewną wysokość, zakaz wznoszenia budynków powyżej określonego poziomu.
- Zakazy: właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień względem nieruchomości władnącej, które przysługują mu na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu nieruchomości; na przykład: zakaz wejścia na grunt sąsiada celem zerwania owoców, czy usunięcia gałęzi.
Na czym polega służebność drogi koniecznej?
Służebność drogi koniecznej jest szczególnym przypadkiem służebności gruntowej. Przypadki, w których możliwe jest ustanowienie służebności drogi koniecznej określa art. 145 kodeksu cywilnego. Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej.
Służebność drogi koniecznej jest często ustanawiana w związku z podziałem nieruchomości i konicznością zapewnienia dostępu nowo wydzielonych działek do drogi publicznej. Potrzeba ustanowienia służebności drogi koniecznej może wynikać także z innych czynności prawnych, np.: sprzedaży nieruchomości, działu spadku, zniesienia współwłasności, podziału majątku.
Warto pamiętać, że służebność drogi koniecznej, tak jak każda służebność, może zostać ustanowiona przez Sąd wbrew woli właściciela nieruchomości obciążonej
Jakie są zasady ustanawiania służebność drogi koniecznej?
Przy ustalania przebiegu drogi koniecznej należy uwzględnić następujące zasady:
- droga konieczna powinna być tak przeprowadzona, aby w jak najmniejszym stopniu obciążała nieruchomość przez którą przebiega, ale jednocześnie aby uwzględniała potrzeby nieruchomości pozbawionej dostępu do drogi publicznej;
- przebieg drogi koniecznej powinien uwzględniać interes społeczno-gospodarczy.
Służebność gruntowa odpłatna czy bezpłatna?
Służebność gruntowa, w tym także służebność drogi koniecznej, może zostać ustanowiona odpłatnie lub bezpłatnie. W pierwszym przypadku właściciel nieruchomości władnącej płaci właścicielowi nieruchomości obciążonej określone wynagrodzenia za ustanowienie służebności. Wynagrodzenie może być płatne jednorazowo lub w postaci świadczeń okresowych.
Na jaki okres można ustanowić służebność gruntową?
Prawo służebności gruntowej może być terminowe, jak i bezterminowe. Prawo wygasa po upływie okresu, na jaki zostało ustanowione. Służebność gruntowa wygasa także wskutek niewykonywania przez 10 lat.
Czy prawo służebności gruntowej można zbyć?
Prawo służebności gruntowej jest niezbywalne. Nie może stanowić przedmiotu obrotu prawnego, nie można więc sprzedać, czy darować samej służebności. Służebność gruntowa związana jest z nieruchomościami, ustanawiana jest na rzecz każdorazowego właściciela nieruchomości władnącej oraz określa obowiązki każdorazowego właściciel nieruchomości obciążonej. Przedmiotem obrotu może być nieruchomość obciążona prawem służebności. Zmiana właściciela nieruchomości nie powoduje wygaśnięcia służebności gruntowej.
W jaki sposób powstaje prawo służebności gruntowej?
Zasady ustanawiania ograniczonych praw rzeczowych oraz ich ujawniania w księdze wieczystej omówiliśmy w artykule Na czym polegają ograniczone prawa rzeczowe?
Może Cię zainteresować:
Na czym polegają ograniczone prawa rzeczowe?
Na czym polega prawo użytkowania?
Co oznacza służebność osobista?
